Choć Malta kojarzona jest z 3 głównymi, zamieszkanymi wyspami – Maltą, Gozo i Comino, to archipelag maltański w rzeczywistości składa się z 7 wysp! Prócz wymienionych wcześniej trzech, warto pamiętać także, że w skład Malty wchodzą Manoel Island (Wyspa Manoela), Wyspa Św. Pawła, Cominotto i wyspa Filfla na Malcie.
Wpis ten to kolejny w ramach naszego cyklu o wyspach maltańskich, który przybliży Ci każdą z nich. Razem odkrywamy wszystkie 7 wysp archipelagu maltańskiego, ich historię, ciekawostki, a także dlaczego są one dzisiaj niezamieszkane. Ten wpis pokaże Ci, dlaczego wyspa Filfla na Malcie może być niebezpieczna i dlaczego nie można tam postawić stopy bez zgody ministra środowiska Malty. Ruszamy w podróż dookoła Filfli!
Wyspa Filfla na Malcie – najbardziej tajemnicza wyspa Malty
5 km od wybrzeża Malty, z widokiem na słynne Dingli Cliffs, otoczona ze wszystkich stron morzem, skała pośrodku niczego – to w skrócie wyspa Filfla na Malcie. To maleńka, niezamieszkana wyspa archipelagu maltańskiego o powierzchni ledwie 0,06 km2. Razem z leżącą na południe od Filfli malutką skalistą wysepką – Filfolettą stanowią najdalej na południe wysunięte tereny należące do archipelagu maltańskiego.
Skąd wyspa Filfla wzięła swoją uroczą nazwę? Wywodzi się ona z języka arabskiego – od słowa Felfel, które oznacza…papryczkę chilli! Nie ma żadnych dowodów na to, że wysepkę kiedykolwiek porastały papryczki chilli, dlatego też uznaje się, że nazwa związana jest z kształtem i rozmiarem wyspy. Nazwa ta ma być więc związana jeszcze z czasami arabskimi w tym regionie, ponad 1000 lat temu. Nie ma wątpliwości, że wyspa ta niegdyś była znacznie większa. Dzisiaj jednak pozostaje jednym z najbardziej tajemniczych fragmentów Malty, miejscem, które nieliczni mają szansę poznać bliżej.
Wyspa Filfla na Malcie – krótki rys historyczny
Według niektórych historyków, wyspa Filfla mogła być silnie związana z dwoma niesamowitymi świątyniami, położonymi na Malcie, z widokiem na Filflę – Hagar Qim i Mnajdra Temples, o których więcej przeczytasz tutaj. Są to jedne z najstarszych na świecie, odkrytych świątyń megalitycznych. Znajdziesz tam wyjątkowy kalendarz kamienny, ściśle związany z położeniem słońca. Niewykluczone, że wyspa Filfla mogła mieć mistyczne, święte znaczenie dla ludów, które zbudowały świątynie, być może ich lokalizacja była ściśle związana z Filflą.
Około XIV wieku na wyspie Fifla miała znajdować się niewielka budowla, która pełniła funkcję miejsca kultu i magazynu żywności i wody dla rybaków. W razie trudnych warunków pogodowych, rybacy mieli szukać tutaj schronienia dopóki morze się nie uspokoi na tyle, by mogli wrócić do swojego domu. Tutejsza jaskinia miała kryć kaplicę, która zawaliła się podczas trzęsienia ziemi w 1856 roku. W kościele w Zurrieq na Malcie znajduje się obraz, lokalnie nazywany Madonną z Filfli, który według lokalnych wierzeń pochodzić mógł właśnie z kaplicy na wyspie Filfla. Z drugiej strony historycy mają sporo wątpliwości co do związku obrazu z jaskinią na Filfli – dzisiaj pewnie nie odkryjemy tajemnicy, czy obraz ten rzeczywiście pochodzi właśnie z Filfli.
Piękno Filfli i klifów naprzeciwko Filfli docenił niegdyś brytyjski gubernator na Malcie – sir Walter Norris Congreve. Zażyczył sobie, by jego prochy były rozsypane w połowie drogi między klifami Malty a wyspą Filfla. Pamiątkowy, symboliczny nagrobek można zobaczyć nieopodal ruin Mnajdra, z widokiem na Filflę.
Wyspa Filfla na Malcie – jak Brytyjczycy na Malcie zmniejszyli ją trzykrotnie?
Być może ciężko w to uwierzyć, ale wyspa Filfla była niegdyś ponoć trzykrotnie większa! Jak to się stało, że dzisiaj jest taka malutka?
Z oddali rzuca się w oczy dość płaska powierzchnia wyspy, która niektórym przypominać może statek. Właśnie takiego zdania byli także Brytyjczycy na Malcie, którzy postanowili wykorzystać wyspę jako cel swoich wojskowych ćwiczeń. Malta była wtedy wciąż kolonią brytyjską, więc Brytyjczycy na Malcie mogli pozwolić sobie nawet na tak niewyobrażalne dzisiaj zachowania. Bombardowanie wyspy Filfla sprawiło, że naruszona została struktura wysepki, a wiele jej części zawaliło się do morza. Widać to szczególnie będąc blisko Filfli – z łodzi czy też lotu ptaka. Z każdej strony wysepki otaczona jest gruzem i zawalonymi skałami. Dzisiaj takie działanie byłoby nie do pomyślenia. Ale jeszcze kilkadziesiąt lat temu Brytyjczycy na Malcie i Royal Navy mogło sobie pozwolić na bardzo wiele…
Wyspa Filfla i Byrytyjczycy na Malcie – podwodny świat dookoła wyspy pełen bomb
Brytyjczycy na Malcie i ich bombardowanie sprawiły, że Filfla zmniejszyła się trzykrotnie, ale nie tylko. Stała się ona także niezwykle niebezpiecznym miejscem na terenie całej Malty. Jak możesz sobie wyobrazić, bomby nie zawsze trafiały w sam teren wyspy, ale także w jej okolice. Nie zawsze miały więc szansę…wybuchnąć. Dlatego też teren dookoła Filfli pełen jest niewybuchów… Dno morskie nigdy nie zostało z nich oczyszczone tak, jak robi się to np. na lądzie. Widać to doskonale podczas nurkowania dookoła Filfli – na dnie po dziś dzień można zobaczyć olbrzymie niewybuchy – nie ma pewności czy któryś z nich przy np. kontakcie z kotwicą łodzi nie wybuchnie.
Dlatego też władze Malty zabroniły nie tylko cumowania łodzi w okolicy Filfli, ale także połowów w promieniu jednej mili od Filfli. Ciężko powiedzieć, ile dzisiaj na dnie dookoła Filfli leży niewybuchów, faktem jest jednak, że jest to zdecydowanie najbardziej niebezpieczne miejsce na Malcie. I takie pozostanie pewnie na wiele kolejnych lat…
Jednak obecność brytyjskich niewybuchów na dnie dookoła wyspy Filfla to nie jedyny powód, dla którego nie można tutaj cumować ani podpływać, bez zgody Ministerstwa Środowiska Malty. Dlaczego jeszcze jest to najbardziej niedostępny teren na Malcie?
Wyspa Filfla na Malcie – niezwykłe jaszczurki jedynymi mieszkańcami wyspy
Lata izolacji wyspy sprawiły, że wyspa Filfla na Malcie stała się doskonałym miejscem dla zwierząt. Nie bez powodu od lat wyspa ta jest rezerwatem przyrody o międzynarodowym znaczeniu. Jest to bowiem jedyne na świecie miejsce, gdzie żyje endemiczny typ jaszczurki, jej gatunek nazywany jest nie inaczej, bo…Filfla! Według legend ma ona 2 ogony, co jednak nie jest zgodne z prawdą. Prócz jaszczurek żyje tutaj także endemiczny typ ślimaka, nazywany Door Snail, z rodziny Świdrzykowatych.
Tę maleńką wysepkę upodobały sobie również ptaki, korzystając z faktu, że jest to oaza spokoju i ciężko zaznać tutaj człowieka! Filfla to miejsce, gdzie obecna jest jedna z największych na świecie koloni Petrela Europejskiego oraz spora populacja mew żółtych. Wbrew pozorom bombardowania Byrytyjczyków na Malcie stworzyły wiele szczelin w skałach wyspy, które doskonale nadają się do tworzenia gniazd przez ptaki. Od 1980 roku wyspa Filfla na Malcie jest rezerwatem ptaków.
Ze względu na tych cennych, endemicznych lokatorów, na Filfli nie można postawić stopy bez zgody Ministerstwa Środowiska. Jest to rezerwat przyrody, którego celem jest ochrona tych wyjątkowych gatunków zwierząt. Tak naprawdę stopę tutaj postawić mogą jedynie osoby prowadzące badania ekologiczne i biologiczne, po uzyskaniu pisemnej zgody Ministerstwa Środowiska Malty. Do najbardziej tajemniczych terenów Malty mają więc dostęp jedynie nieliczni.
Wyspa Filfla – nurkowanie
Nie znaczy to jednak, że nie da się zobaczyć Filfli z nieco bliższej perspektywy. Co jakiś czas niektóre centra nurkowe na Malcie mają szansę organizować wyprawy nurkowe. Do wzięcia udziału w takiej wyprawie trzeba zgłosić się z dużym wyprzedzeniem. Niezbędne jest bowiem uzyskanie zgody Ministerstwa Środowiska, a ta nie jest łatwa do zdobycia. Jak zawsze, kwestie urzędowe potrafią zajmować sporo czasu, szczególnie na Malcie. Dlatego też zdarza się, że do ostatniej chwili nie wiadomo, czy taka wyprawa będzie mogła się odbyć.
Podczas nurkowej eskapady łódź może podpłynąć dość blisko Filfli, jednak nie może tutaj zacumować ze względu na znajdujące się na dnie niewybuchy. Dlatego też, gdy nurkowe eksplorują podwodny świat, łódź unosi się na falach i podpływa odebrać nurków, gdy ci wypływają na powierzchnię. Co jest niezwykle ważne – uzyskanie zgody na nurkowanie dookoła Filfli nie jest równoznaczne z możliwością postawienia stopy na samej Filfli. Bardzo często widać łodzie patrolowe, które kontrolują, czy nikt nie łamie zakazów.
Z racji tego, że teren dookoła Filfli nie jest powszechnie dostępny, jest to zdecydowanie jeden z najciekawszych, wyjątkowy spot nurkowy. Można tutaj zobaczyć sporych rozmiarów tuńczyki, płaszczki, delfiny, ośmiornice, a czasem nawet rekiny. Pamiętaj jednak, że wszystko zależy od szczęścia. To, co na pewno zobaczysz podczas nurkowania dookoła Filfli to potężne, brytyjskie niewybuchy!
Do nurkowania dookoła Filfli trzeba mieć poziom minimum zaawansowany.
Wycieczki dookoła wyspy Filfla
Od czasu do czasu wyspę Filfla można podziwiać także z pokładu żaglówki. Wycieczki takie organizuje Eco Marine Malta, po wcześniejszym uzyskaniu zgody Ministerstwa Środowiska. Jacht może wtedy podpłynąć na bezpieczną odległość od Filfli, dzięki czemu pasażerowie mogą obserwować z bliższa samą wyspę, ale także ptaki zamieszkujące Fiflę. Wycieczki takie trwają zazwyczaj 7-8 godzin i można je zarezerwować online – jeśli tylko są akurat organizowane. Warto obserwować dostępność na stronie internetowej Eco Marine Malta, która organizuje również inne wycieczki podczas których obserwuje się zwierzęta w ich naturalnym środowisku. Pamiętaj jednak, że wycieczka taka nie należy do niskobudżetowych.
Zobacz nasz film z nurkowania dookoła wyspy Filfla!
W 2018 roku mieliśmy szansę, po uzyskaniu zgody Ministerstwa Środowiska, wziąć udział w nurkowej eskapadzie. W jej czasie mieliśmy szansę eksplorować dno morskie dookoła wyspy Filfla i na własne oczy zobaczyć bomby na dnie, pochodzące z czasów brytyjskich. Podczas tej eskapady nie mogliśmy postawić stopy na wyspie, ani zacumować łodzi, mogliśmy jednak podpłynąć blisko wyspy i poznać jej podwodny świat.
Film ten nie jest niestety najlepszej jakości – minęło w końcu już parę lat od tej wyprawy. Jeśli jednak masz ochotę zobaczyć Filflę z perspektywy, która nie jest dostępna dla każdego, zapraszamy na krótki seans. Brytyjskie bomby zobaczyć możesz w 1:34 minucie filmu.
MASZ PYTANIA? WĄTPLIWOŚCI? CHCESZ DOWIEDZIEĆ SIĘ WIĘCEJ NA TEMAT MALTY?
- Szukasz inspiracji podróżniczych? Zobacz nasze inne posty z Malty! W tym także nie zapomnij o naszym poradniku praktycznym!
- Chcesz poznać pozostałe wyspy archipelagu maltańskiego? Poznaj bliżej Gozo, Comino i Wyspę Św. Pawła!
- Zobacz także nasze filmy z Malty, w którym zabierzemy Cię w wirtualną podróż przez ten wyjątkowy kraj – nie zapomnij zasubskrybować nasz kanał na Youtube, byś dostał powiadomienie o nowych vlogach!
- Masz pytania? Wątpliwości? Napisz do nas – rudeiczarne@gmail.com i pytaj śmiało! Chętnie pomożemy! ?
- A może masz ochotę zostawić tu po sobie ślad? Będzie nam bardzo miło, jeśli zechcesz zostawić komentarz pod tym postem! Dzięki temu wiemy, że to, co tutaj piszemy, jest przez Was czytane i mamy dodatkową motywację!
- Zaglądnij do nas też w social mediach! Tutaj znajdziesz nas na Instagramie, Facebooku i Youtubie! Tam jeszcze więcej maltańskich i nie tylko, inspiracji!
14 komentarzy
Malta nie przestaje mnie zaskakiwać! Endemiczny typ jaszczurek, niewybuchy bomb z okresu II wojny światowej… wiele tajemnic skrywa w sobie Malta!
A wydawać by się mogło, że taki malutki kraj i pewnie nie ma tutaj co robić, hm? Otóż jest tutaj mnóstwo tajemnic do odkrycia i to na tak malutkim terenie. Niesamowity kraj z niesamowitą historią w tle 🙂
Zadziwiające, czego można się dowiedzieć z waszego bloga. Dziękuję wam za to?nie spodziewałam sie, ze Malta skrywa tyle ciekawych miejsc. ☺️ ☺️
Skrywa jeszcze więcej, ale staramy się je po kolei tutaj spisywać 🙂 Tutaj naprawdę jest co robić, a historia Malty jest niezwykła! Bardzo dziękujemy 🙂
Czytałem o tej wyspie kiedyś, że można się nieźle rozerwać 😉
A tak serio to ciekawe pomysły mieli Ci brytyjczycy :]
Rozerwać – dosłownie 🙂 Wyspa Filfla to zdecydowanie jedno z najbardziej tajemniczych miejsc na Malcie 🙂
Niestety to tylko złudzenie, że w dzisiejszych czasach jest to niemożliwe – cały czas takie rzeczy się dzieją, tylko nie robią tego Brytyjczycy, a inne narody opętane militarystyką. Co zaś tyczy się oczyszczania dna morskiego, to nikt tego nie robi z uwagi na brak technologii, która umożliwiłaby bezpieczne oczyszczenie. W tym temacie (wraków i niewybuchów) i tak przoduje nasze cudowne Morze Bałtyckie ;-). Choć nie powiem, Brytyjczycy nieźle się popisali z tą wysepką. Gdyby to była ich jedyna przewina 😉
Zdecydowanie nie jedyna 🙂 Z resztą na samej, malutkiej Malcie jest sporo ciekawych i często szokujących opowieści o ich działalności 🙂
Raz, że brakuje technologii, a dwa – byłoby to bardzo kosztowne. A w sumie biorąc pod uwagę samą Filflę, która jest rezerwatem przyrody – poniekąd te bomby są na rękę władzom Malty. “Naturalnie” odstraszają od podpłynięcia do wyspy i postawienia tutaj stopy 🙂
Fajna sprawa takie nurkowanie koło wyspy. Mimo wszystko te klify najpiękniejsze. Miło wspominam spacer tamtymi ścieżkami 🙂
Klify są piękne i widoki dookoła potrafią zachwycić 🙂 A Filfla pozostanie jednym z najbardziej tajemniczych miejsc na Malcie 🙂
Wygląda jak morska twierdza, a do tego jeszcze te niewybuchy, zgody na cumowanie, nurkowanie tylko ze stopniem zaawansowanym. Brzmi zachęcająco… 😛
Najbardziej niedostępne miejsce na Malcie, kusi 🙂
O kurcze! Ale wysepka! Hmm, myślicie, że kiedyś nie wezmą się za oczyszczanie z niewypałów? Nie jest to tam jakoś szczególnie niebezpieczne, jednak zagrażające Malcie? ??
Jest to jednak kawałek od głównej wyspy, więc raczej Malcie nie zagraża 🙂 I wątpimy, że kiedykolwiek się za to wezmą. Po pierwsze – byłoby to bardzo kosztowne, po drugie – w pewnym sensie to “naturalna” ochrona dla tamtejszych jaszczurek 🙂 Nikt sam nie zaryzykuje podpłynięcia i cumowania wiedząc, że na dnie są bomby